Tại sao ung thư phổi tăng ở những người không hút thuốc

Ảnh minh hoạ. Nguồn: Parkway cancer centre.
 

Tại Singapore, ung thư phổi là một trong những bệnh ung thư phổ biến nhất và là loại ung thư phổ biến thứ ba ở cả nam giới và nữ giới¹.

Ung thư phổi chủ yếu liên quan đến hút thuốc lá. Do đó, Ủy ban Xúc tiến Y tế đã áp dụng cách tiếp cận đa hướng mạnh mẽ nhằm nỗ lực giảm tỷ lệ hút thuốc ở Singapore. Phương án tuyên truyền bao gồm giáo dục cộng đồng, cung cấp dịch vụ cai nghiện thuốc lá, ban hành luật kiểm soát quảng cáo thuốc lá, mua bán thuốc lá cho trẻ vị thành niên và đánh thuế.

Tuy nhiên, một nghiên cứu thực hiện ở Singapore đã chỉ ra rằng ung thư phổi đang tăng dần ở những người không bao giờ hút thuốc. Trong nghiên cứu, tỷ lệ người không bao giờ hút thuốc tăng từ 31% năm 1999-2002 lên đến 48% vào năm 2008-2011². Điều này có nghĩa là ngoài việc hút thuốc, vẫn còn những yếu tố nguy cơ khác gây ra ung thư phổi.

Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng thảo luận về một số lý do khiến ung thư phổi gia tăng ở những người không hút thuốc:

1. Môi trường tiếp xúc với ô nhiễm không khí / Khói thuốc lá thụ động (ETS)

   • Nghiên cứu gần đây³ đã chỉ ra rằng các hạt ô nhiễm cực nhỏ trong không khí (ô nhiễm không khí PM2.5) có thể làm tăng nguy cơ ung thư phổi ở những người không hút thuốc khi gây bệnh viêm phổi. Từ đó đã “đánh thức” các tế bào đột biến gây ung thư đang ngủ yên trong cơ thể, từ đó phát sinh bệnh ung thư. Vấn đề này khác nhau hoàn toàn so với việc hút thuốc dẫn đến ung thư bằng cách làm biến đổi DNA trực tiếp.

   • Các thành phần ô nhiễm không khí trong nhà như khói do đốt nhiên liệu rắn cũng góp phần phát triển bệnh ung thư phổi ở những người không hút thuốc. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), việc đốt nhiên liệu rắn như gỗ hoặc than đá có thể là nguồn gây ô nhiễm không khí trong nhà lớn nhất trên toàn cầu⁴. Khi nhóm bếp để nấu ăn, những loại nhiên liệu này thải ra một lượng lớn khí ô nhiễm, bao gồm carbon monoxide, nitơ và oxit lưu huỳnh và benzen.

     Các nghiên cứu đã chỉ ra mối liên hệ nhất quán giữa việc sử dụng nhiên liệu rắn và một số bệnh lý, bao gồm nhiễm trùng đường hô hấp cấp tính, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính và ung thư phổi⁵.

   • Khói thuốc lá trong môi trường (ETS), còn được gọi là khói thuốc thụ động, chứa tất cả các thành phần độc hại giống như khói thuốc lá thông thường, mặc dù hàm lượng là tương đối khác nhau. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng ETS có liên quan đến nhiều bệnh lý khác nhau, bao gồm nhiễm trùng đường hô hấp dưới, hen suyễn, bệnh tim, ung thư xoang mũi và ung thư phổi⁶.

2. Tiếp xúc với các chất độc trong môi trường

   Theo WHO, ước tính 3-14% số ca ung thư phổi có thể là do radon gây ra bệnh, tùy thuộc vào nồng độ radon trung bình ở quốc gia liên quan và phương pháp tính toán⁷.

   Radon là một loại khí hiếm có tính phóng xạ xuất hiện tự nhiên trên khắp lớp vỏ Trái đất. Khí được hình thành trong quá trình phân rã phóng xạ của Trái đất. Khi radon được giải phóng trong quá trình phân rã, nó dễ dàng khuếch tán qua đất đá vào không khí và tích tụ trong các không gian kín, bao gồm cả nhà cửa và các tòa nhà⁸.

   Nồng độ radon có mức độ khác nhau tùy thuộc vào cấu trúc xây dựng của các tòa nhà, thiết kế thông gió, biến đổi thời tiết hàng ngày và theo mùa. Nguyên nhân lớn nhất khiến radon xâm nhập vào không gian kín là sự chênh lệch áp suất không khí giữa đất và không gian bị chiếm dụng, dẫn đến khí radon thẩm thấu vào những không gian đó.

   Các chất độc liên quan đến sự phát triển của ung thư phổi bao gồm amiăng, crom và asen.

3. Yếu tố di truyền

   Đã có những nghiên cứu cho thấy ung thư phổi phổ biến hơn ở những người có tiền sử gia đình mắc bệnh ung thư, cho thấy các yếu tố di truyền có thể đóng một vai trò trong việc hình thành bệnh. Mặc dù có một số mẫu gen khá phổ biến ở những gia đình mắc bệnh ung thư phổi nhưng đây vẫn là một lĩnh vực đang trong thời gian nghiên cứu tại thời điểm này.

Giảm nguy cơ

Hút thuốc là nguyên nhân hàng đầu gây ra ung thư phổi và mọi người nên hạn chế tiếp xúc với khói thuốc lá. Tuy nhiên, còn có những yếu tố nguy cơ khác như là tiếp xúc với không khí ô nhiễm và chất độc trong môi trường.

Với nỗ lực tập thể, chúng tôi hy vọng sẽ cắt giảm lượng khí thải gây ô nhiễm và tương ứng là giảm tỷ lệ mắc bệnh ung thư phổi.